Senior Account Executive Georgie Drewery van Yardi kwam tijdens de 2023 Bisnow Women Leading Real Estate Conference samen met experts uit de branche om de trends te bespreken die bepalend zijn voor de toekomst van vastgoed. Het panel werd gemodereerd door Reena Patel, partner bij Gowling WLG, en bestond uit:
- Veronica Gallo-Alverez, Head of Core Europe Funds bij Abrdn
- Heather Topel, Development Director bij Grosvenor
- Lindsay Taylor, UK Head of Delivery bij Deepki
- Kelly Boorman, Head of Construction bij RSM UK
Focus op betere leef- en werkomstandigheden
De coronapandemie heeft ons beeld van woon- en werkruimten veranderd. Doordat thuiswerken steeds meer het nieuwe normaal wordt, stijgt de vraag naar hoogwaardige woonruimte.
Gallo-Alverez begint het gesprek door dit te benadrukken en aan te geven dat “er een structurele verschuiving heeft plaatsgevonden in de manier waarop we leven, werken en kopen”. Huurders willen tegenwoordig een woning die meer biedt dan alleen een dak boven hun hoofd. Ze willen een omgeving die geschikt is voor werk, ontspanning en welzijn. Een plek waar ze “kunnen eten, drinken, winkelen en al hun dagelijkse werkzaamheden kunnen uitvoeren”, stelt Topel, die daarnaast benadrukt dat “werken in de toekomst niet mogelijk is zonder ook de milieuprestaties te verbeteren”. Als gevolg hiervan richten woningontwikkelaars zich op het creëren van multifunctionele woonruimten met gemeenschappelijke gedeelten, recreatieruimte en werkplekken.
Op commercieel gebied wijst Gallo-Alverez op de Europese trend om terug te keren naar fysieke kantoren. Ze merkt op dat in tegenstelling tot het Verenigd Koninkrijk, waar thuiswerken een grote vlucht heeft genomen, in landen als Duitsland en Frankrijk “de komende drie jaar een trend zal zijn om medewerkers weer fulltime op kantoor te laten werken”. Gallo-Alverez benadrukt echter dat “bedrijven mensen moeten aantrekken en motiveren om terug te komen naar kantoor”. Om dit te bereiken moeten ontwikkelaars ultramoderne faciliteiten aanbieden met geavanceerde connectiviteit voor een werkomgeving waarin samenwerking centraal staat. Net als in de woningsector beseffen ondernemingen in de commerciële wereld dat ze om nieuwe klanten aan te trekken en huidige klanten te behouden, hun aanbod moeten optimaliseren en “eersteklas faciliteiten en geavanceerde technologie” moeten aanbieden.
Bouwen voor een flexibele toekomst
De werkomgeving na corona heeft onze manier van werken getransformeerd en, nog belangrijker, de vraag naar kantoorruimte ingrijpend veranderd. Met deze gedachte in het achterhoofd vroeg Patel het panel: “Hoe moeten ontwikkelaars en dienstverleners omgaan met deze verandering?” Volgens Drewery is het antwoord “door verhuurders toe te staan met flexibelere contracten te werken”.
Traditionele “huurovereenkomsten van 25 tot 30 jaar” moeten wijken voor flexibelere afspraken. Gedeelde kantoorruimten worden steeds populairder, “waardoor ondernemingen de mogelijkheid hebben om te betalen voor de specifieke resources en ruimte die ze gebruiken”. Dit model is interessant voor zowel verhuurders als huurders. Verhuurders “kunnen het ruimtegebruik en hun omzet optimaliseren”, terwijl huurders “de flexibiliteit hebben om hun behoefte aan werkruimte aan te passen”, aldus Drewery.
Maar uiteindelijk “draait alles om faciliteiten en het creëren van een prettige werkplek” voegt Topel toe. Ze benadrukt dat “alles wat wij als individu willen, onze zakelijke klanten vanzelfsprekend ook willen”. En dat geldt dus ook voor kantoorpanden, “of het nu gaat om faciliteiten in de omgeving, of fitnessruimten direct naast het pand”. Om in te spelen op deze verschuiving, moeten ontwikkelaars onderzoeken hoe ze een gemeenschapsgevoel en connectiviteit binnen panden kunnen bevorderen en tevens “flexibelere huurmogelijkheden” kunnen bieden.”
ESG staat centraal
Vervolgens ging de discussie over Environmental, Social en Governance, ofwel ESG. De principes van ESG staan tegenwoordig centraal bij beslissingen over vastgoedinvesteringen. En specifiek de aspecten rondom “Environmental en Social” zullen in de toekomst steeds belangrijker worden volgens Gallo-Alverez. Ze constateert dat zowel de wensen van huurders als de vraag van investeerders ten grondslag liggen aan deze verschuiving. Huurders, en dan vooral “jongere generaties, zijn zich steeds meer bewust van de ecologische voetafdruk van hun woon- en werkruimten”. Ze zijn op zoek naar panden en projecten die prioriteit geven aan energie-efficiëntie, groene toepassingen en sociaal welzijn.
In lijn met de voorkeuren van huurders zullen investeerders meer belang gaan hechten aan ESG-overwegingen bij het evalueren van vastgoedportefeuilles. “Waarom? Omdat de huidige generatie erg gericht is op duurzaamheid”, zoals Gallo-Alverez eerder al noemde.
Taylor merkt tevens op dat “investeerders aangeven dat assets met een sterke ESG-portefeuille gepaard gaan met lage risico’s en hoge incentives, zeker in de komende jaren”. De focus op duurzaamheid en sociale impact sluit aan bij bredere maatschappelijke doelen en weerspiegelt een streven naar verantwoorde investeringen. Deze verschuiving heeft geleid tot een herwaardering van traditionele vastgoedportefeuilles. Thema’s zoals duurzaamheid, milieuvriendelijke ontwerpen en maatschappelijk welzijn spelen nu een belangrijke rol in investeringsstrategieën – “waardoor de ontwikkeling van trendgerichte portefeuilles wordt gestimuleerd”, citeert Gallo-Alverez.
De technologische revolutie in de bouw
Technologie was een ander belangrijk onderwerp waaraan het panel en de moderator uiteraard aandacht besteedden. Technologie zorgt voor een revolutie in de bouwsector en zal dat blijven doen, aldus Boorman, die toevoegt dat “de manier waarop gebouwen worden ontworpen, gebouwd en geëxploiteerd drastisch zal veranderen”. Ze stelt echter vast dat om in de toekomst efficiëntere panden te realiseren, de “integratie van gegevensgestuurde besluitvorming van essentieel belang zal zijn” bij het creëren van effectievere, transparantere en duurzamere panden. Om deze doelen te bereiken moeten “geavanceerde technologieën, zoals kunstmatige intelligentie (AI)” effectief worden ingezet door vastgoedontwikkelaars. Om te helpen “bouwprocessen te stroomlijnen, de energie-efficiëntie te verbeteren en pandbeheer te optimaliseren”, aldus Boorman.
Taylor gaat verder in op dit onderwerp en benadrukt hoe gegevensanalyse en IoT-apparaten (Internet of Things) waardevolle inzichten verschaffen in “het gedrag van gebruikers en pandbeheer”. Ze is het eens met het standpunt van Boorman dat deze gegevensgestuurde benadering ontwikkelaars in staat stelt om weloverwogen beslissingen te nemen over zaken zoals “ontwerp, materialen en operationele strategieën”. Taylor benadrukt dat door gebruik te maken van technologie, de bouwsector in staat is om panden te bouwen die niet alleen voldoen aan de directe behoeften, maar die ook “op lange termijn duurzaam en milieuvriendelijk zijn”.
Eervolle vermelding: de opkomst van gemengd wonen
Tot slot vestigt Drewery de aandacht op de trend van ‘gemengd wonen’, die in heel Europa steeds meer terrein wint en ook in het Verenigd Koninkrijk gestaag groeit.
In tegenstelling tot traditionele woonmodellen waarbij verschillende demografische groepen van elkaar gescheiden blijven, stimuleert gemengd wonen inclusieve, diverse gemeenschappen binnen woonomgevingen. “Dit concept is met name in Europa al vergevorderd” en heeft als doel de kloof te overbruggen tussen studenten en jonge professionals. Het is een trend die volgens Drewery “geleidelijk zijn weg vindt naar de vastgoedmarkt in het Verenigd Koninkrijk”.
Residentiële ontwikkelaars en verhuurders zijn zich bewust van het potentieel van gemengd wonen, aangezien deze vorm van wonen “een divers huurdersbestand aantrekt” en het gemeenschapsgevoel in panden bevordert. Hierdoor ontstaan flexibele huuropties en mogelijkheden voor gedeelde faciliteiten die een positieve invloed hebben op samenwerking en interactie. Een innovatief woonmodel “dat bezig is een plek te veroveren op de vastgoedmarkt in het Verenigd Koninkrijk”, stelt Drewery.
Ontdek bij welke evenementen we aanwezig zijn en maak kennis met Team Yardi of neem contact op om te ontdekken hoe onze technologie voor end-to-end vastgoedbeheer uw vastgoedactiviteiten een boost kan geven.